Debata o potrzebach zmian w systemie finansowania JST na początek V Krajowego Kongresu Forów Skarbników

O potrzebach zmian w systemie finansowania JST dyskutowali uczestnicy panelu “System finansowania samorządu. Potrzeba systemowych zmian. Kierunki zmian”, który otworzył V Krajowy Kongres Forów Skarbników.

W debacie udział wzięli: Małgorzata Kern, Skarbnik Miasta Chorzowa, Przewodnicząca Krajowej Rady Forów Skarbników działającej przy FRDL; Agata Krzyżak-Szota, Skarbnik Gminy Michałowice; prof. Krzysztof Surówka, specjalista w dziedzinie finansów publicznych. Uczestnicy Kongresu obejrzeli również nagranie autorstwa dr hab. Sebastiana Skuzy, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Dyskusję moderował prof. Jacek Sierak, specjalista w zakresie finansów samorządowych.

Uczestnicy debaty poruszyli wiele ważnych problemów, które pojawiły się w ostatnim czasie w kontekście finansów JST - pandemia, ogólnoświatowy kryzys, wdrożenie Polskiego Ładu, czy wojna w Ukrainie. Podjęto próbę oceny sytuacji finansowej JST oraz ich dalszych możliwości rozwoju.

Minister o potrzebie współpracy

Minister Sebastian Skuza zapewniał, że Ministerstwo Finansów w ścisłej współpracy ze stroną samorządową pragnie wspierać Skarbników w rozwiązaniu problemów w zakresie finansów jednostek samorządu terytorialnego. Wspólnie wypracowane główne kierunki zmian mają stanowić solidną podstawę do prac nad dalszymi zmianami w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Ministerstwo jest otwarte na dyskusje o postulatach JST, które wskazują na swoją bardzo trudną sytuację finansową. Wszyscy wiemy, że zbudowanie nowego systemu dochodów jest skomplikowanym zadaniem, na które wpływa wiele czynników, m.in. bardzo duże zróżnicowanie JST, zarówno pod względem terytorialnym, jak i rozwoju gospodarczego i społecznego, ale także sytuacja ekonomiczna w kraju, jak i poza nim.

Prof. Surówka: sytuacja finansowa miast powiatowych i metropolii pogarsza się

Profesor Krzysztof Surówka razem z zespołem ekspertów przeanalizował pogarszającą się kondycję finansową samorządów za okres 2020-202. Szczególnie trudna jest sytuacja miast na prawach powiatów (66) i metropolii (12), które najwięcej straciły na wprowadzonych ostatnio rozwiązaniach. Na przykład, nadwyżka operacyjna 12 miast Unii Metropolii Polskich z 6,7 mld spadła do 3,5 mld. Niepokojącym jest również fakt, że spadły również nakłady inwestycyjne, które powinny rosnąć w przypadku spadku nadwyżki. – Postrzegam te zjawiska jako bardzo niekorzystne. Bez inwestycji nie ma rozwoju, a jeśli mamy inwestycje, to skąd brać potem środki na ich utrzymanie – mówił Surówka. Także jednym z największych problemów jest od lat brak doszacowania subwencji oświatowe. Jak stwierdził prof. Surówka na dany moment 66 miast na prawach powiatu jest bardziej zadłużone niż wszystkie pozostałe gminy razem wzięte.

Perspektywa Skarbniczek – już teraz JST rezygnują z koniecznych wydatków

Skarbniczki -  Małgorzata Kern, Skarbnik Miasta Chorzowa, Przewodnicząca Krajowej Rady Forów Skarbników JST działającej przy FRDL oraz Agata Krzyżak-Szota, Skarbnik Gminy Michałowice -  potwierdziły fakt, że miastom na prawach powiatu najbardziej bolesne zmiany przyniósł Polski Ład, a covid oraz wybuch wojny dopełniły szale goryczy. Niestety rekompensaty przekazywane przez MF nawet w połowie nie pokrywają ich potrzeb. Niezbędne są zmiany strukturalne bez których nie będzie można zaplanować wieloletnich budżetów. Obecna sytuacja zmieniła myślenie ekonomiczno-biznesowego i zmusza samorządy do racjonalizacji wydatków: rezygnujemy z inwestycji generujących po prostu wydatki a stawiamy na inwestycje przynoszące dochody w krótkim czasie (np. buduje się tylko niezbędne drogi np. te prowadzące do specjalnych stref ekonomicznych lub w centrum kultury realizuje się tylko wydarzenia odpłatne). Oczywiście dalej ograniczane są koszty przeznaczone na oświatę.