W dniu 13.11.2020 r. weszły w życie nowe przepisy prawne definiowane Ustawą z dnia 15 lipca 2020 o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw. Ustawa po raz pierwszy w ustawodawstwie krajowym wprowadziła podstawę prawną wprost dla „strategii rozwoju gminy”. Nowelizacją wprowadzono również nowe uregulowania, co do procedury jej opracowania, m.in.:

• wymagana jest uchwała rady gminy, określająca szczegółowy tryb i harmonogram opracowania projektu strategii rozwoju gminy, w tym tryb jej konsultacji
• wymogi w zakresie konsultowania projektu strategii z sąsiednimi gminami i ich związkami oraz z właściwym dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie
• wymogi w zakresie opiniowania przez zarząd województwa w zakresie zgodności z regionalną polityką rozwoju i zagospodarowania przestrzennego
• konieczność przeprowadzenia ewaluacji trafności, przewidywanej skuteczności i efektywności realizacji strategii rozwoju (ewaluacja ex-ante).

Nowelizacja zdefiniowała ponadto nowe obligatoryjne rozdziały dla strategii, m.in.:

• model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy
• ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie
• obszary strategicznej interwencji określone w strategii rozwoju województwa, obszary strategicznej interwencji kluczowe dla gminy
 ramy finansowe strategii.

Dzięki temu jednostki samorządu terytorialnego mogą przygotowywać strategie, które będą instrumentami pozyskiwania środków zewnętrznych, a jednocześnie pełnoprawnymi strategiami rozwoju stanowiącymi element nowego zintegrowanego systemu zarządzania rozwojem kraju.

Gmina ma możliwość opracowania dokumentu strategii bez uwzględniania powyższych przepisów, powołując się jedynie na wymagania stawiane strategiom terytorialnym – zgodnie z projektem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu i Migracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu na rzecz Zarządzania Granicami i Wiz.

Taki dokument również można traktować jako narzędzie pozyskiwania środków unijnych, jeśli spełni będzie zawierał on 4 obowiązkowe elementy:

• określenie obszaru geograficznego, którego dotyczy dana strategia
• analiza potrzeb rozwojowych i potencjału danego obszaru
• opis zintegrowanego podejścia do stwierdzonych potrzeb rozwojowych i potencjału
• opis włączenia partnerów w przygotowanie strategii i jej wdrożenie.

Niemniej, rozwiązanie to nie jest rekomendowane przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Dokument ten najprawdopodobniej nie będzie też pozwalał na skorzystanie ze wszystkich dostępnych środków, a jedynie wybranych źródeł i instrumentów finansowych (takich, jak np. porozumienie terytorialne). MFiPR zwraca uwagę, że: „Jeżeli gmina chce posiadać strategię swojego rozwoju (zgodnie z nowymi przepisami będzie to dokument fakultatywny), powinna sporządzić ją zgodnie z nowymi, wprowadzanymi uregulowaniami, zarówno co do procedury jak i zawartości. (...) Dokumenty uchwalone przed wejściem w życie ustawy nowelizującej nie staną się strategiami rozwoju gmin w rozumieniu nowelizowanych ustaw, nie staną się więc również pełnoprawnymi dokumentami strategicznymi w nowym, zintegrowanym systemie zarządzania krajem. Będą musiały zostać dostosowane do wymogów ustawowych i przyjęte w takiej formie przez odpowiedni organ (...) Gminy powinny poczekać na podjęcie uchwały zgodnie z obowiązującymi przepisami, dlatego powinny poczekać na wejście w życie zmienionych przepisów” [pismo z dnia 28.07.2020 r.].

CELE OPRACOWANIA:

• zdiagnozowanie potrzeb i problemów oraz identyfikacja wyzwań rozwojowych
• partycypacyjne wypracowanie założeń lokalnej polityki rozwoju
• nakreślenie ram organizacyjnych dla projektów i programów rozwoju JST
• zintegrowanie planowania społeczno-gospodarczego z przestrzennym
• racjonalna i realna polityka rozwoju w ujęciu długofalowym.

KORZYŚCI:
• odkrycie wyzwań, możliwości i wskazanie przewag konkurencyjnych JST
• wyznaczenie najważniejszych obszarów, celów i kierunków rozwoju
• określenie metod weryfikacji osiąganych rezultatów polityki rozwoju
• włączenie mieszkańców w procesy rozwojowe
• przygotowanie do pozyskania funduszy zewnętrznych w perspektywie finansowej UE na lata 2021- 2027, wykorzystania nowych instrumentów rozwojowych,
• zgodność proceduralna i merytoryczna z nowymi przepisami ustawowymi, które weszły w życie 13.11.2020 r

KLUCZOWE ELEMENTY REALIZACJI:

• analiza i ewaluacja dotychczasowych dokumentów strategicznych
• włączenie analizy sytuacji społeczno-gospodarczej i przestrzennej opracowanej na podstawie danych statystycznych i opracowań analitycznych właściwych dla danej JST
• przegląd i aktualizacja wniosków diagnostycznych i ich wykorzystanie w ramach planowania strategicznego na podstawie dostępnych analiz sytuacji społeczno-gospodarczej i przestrzennej na i opracowań analitycznych właściwych dla danej JST,
• przeprowadzenie badań na temat wizji i kierunków rozwoju danej JST wśród mieszkańców i/lub innych grup interesariuszy, badań jakości życia ( opcjonalnie)
• wypracowanie założeń strategii z udziałem przedstawicieli wspólnoty samorządowej:
• weryfikacja materiałów analitycznych, sporządzenie diagnozy JST
• opracowanie analizy SWOT, identyfikacja głównych wyzwań rozwojowych
• sformułowanie wizji, misji, celów i priorytetów rozwojowych JST
• określenie najważniejszych kierunków interwencji (zadań), jako podstawy do sformułowania programów i projektów
• opracowanie projektu strategii, zgodnego z nowymi przepisami, standardem i spójnego z wytycznymi dokumentów nadrzędnych
• wsparcie w zakresie realizacji konsultacji społecznych oraz procedury opiniowania projektu strategii, zgodnie z nowymi przepisami
• opracowanie ewaluacji ex-ante, zgodnie z nowymi przepisami,
• opracowanie wniosków do RDOŚ i MWIS, bez opracowania SOOŚ
• przygotowanie wersji finalnej dokumentu strategii, prezentacja przed właściwym organem stanowiącym i/lub innym audytorium.

INFORMACJE ORGANIZACYJNE:

CENA: w zależności od zakresu prac w prowadzonym procesie.
TERMIN REALIZACJI: zgodnie z wymaganą procedurą to 13 miesięcy od uchwały rady gminy o określającej szczegółowy tryb i harmonogram (przygotowany z wsparciem oferenta) opracowania projektu strategii.

Opracowanie spełniające wymagania proceduralne i merytoryczne wprowadzone Ustawą o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw.