Księgowość podatków i opłat lokalnych. Zadania i obowiązki księgowych podatkowych od przypisu do egzekucji należności

2. Omówienie wybranych przepisów i definicji ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, istotnych w zakresie rachunkowości podatkowej w urzędzie gminy/miasta:
• Pojęcie obowiązku podatkowego, zobowiązania podatkowego oraz zaległości podatkowej i nadpłaty podatkowej. 
• Powstanie zobowiązań podatkowych z mocy prawa oraz w drodze doręczenia decyzji wymiarowej - charakter decyzji, ustalających i określających zobowiązanie podatkowe. 
• Najczęściej występujące błędy w zakresie dokonywania przypisów i odpisów. W jakim terminie przypisać należność wynikającą z deklaracji, decyzji? Przypis a niedoręczona decyzja, decyzja na zmarłego podatnika. Kiedy i na jakiej podstawie odpisać przedawniony podatek?
• Ujmowanie zdarzeń związanych z powstaniem i wygaśnięciem zobowiązania podatkowego w księgach rachunkowych. Które z dokumentów można uznać za prawidłowych dowód księgowy? Data dowodu księgowego, data zdarzenia, data księgowania, data zapłaty – która z dat powinna być odzwierciedlona w ewidencji księgowej?
• Terminy płatności podatków i opłat lokalnych – z jakich przepisów i dokumentów wynikają?
• Wygaszenie zobowiązań podatkowych poprzez zapłatę, przedawnienie, umorzenie zaległości podatkowych, zaliczenie nadpłaty podatkowej na poczet przyszłych zobowiązań, bieżących zobowiązań oraz zaległości podatkowych.
• Obowiązki w zakresie zarachowania wpłaty dokonywanej na poczet zaległości podatkowych. Zarachowanie na koszty upomnienia, odsetki, opłatę prolongacyjną. Czy zawsze należy zarachować wpłatę zgodnie z dyspozycją podatnika? Jak powinna być przyjęta wpłata gotówkowa w kasie organu podatkowego, gdy podatnik dokonujący wpłaty po terminie nie chce zapłacić odsetek? Czy wpłata przyjęta w kasie może być zarachowana na należność główną i odsetki, mimo że wpłacona kwota obejmuje tylko należność główną? 
• Zarachowanie wpłaty dokonywanej przez syndyka. Czy od syndyka pobiera się odsetki? Czy do syndyka należy wysłać upomnienie i czy wolno obciążyć syndyka kosztami upomnienia?
• Zarachowanie wpłat dokonanych u inkasenta. Czy wolno wpłatę bieżącego podatku/opłaty uiszczoną inkasentowi zaksięgować na zaległości, które posiada podatnik?
• Brak obowiązku wydawania przez organ podatkowy postanowień o zaliczeniu wpłaty na poczet zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę oraz kosztów upomnienia – zmiany Ordynacji podatkowej od 1września 2023 r. 
• W jakiej formie podatnik powinien być poinformowany o sposobie rozdysponowania jego wpłaty przez organ podatkowy?
• Sposoby płatności podatków i opłat. Kto może płacić gotówką? Które podmioty muszą dokonywać płatności z rachunku bankowego? Czy i na jakich warunkach można płacić podatki lokalne kartą płatniczą? Czy osoba nie będąca podatnikiem może zapłacić za podatnika? Czy jeżeli wpłata dokonywana jest za podatnika przez osobę trzecią, to czy z wpłaty tej należy pobrać w pierwszej kolejności koszty upomnienia?
• Specyfika przedawnienia zobowiązań podatkowych - rozróżnienie pojęć: „przedawnienie zobowiązania podatkowego” i „przedawnienie prawa do wymiaru zobowiązania podatkowego”.
• Przedawnienie, przerwanie i zawieszenia biegu terminu zobowiązań podatkowych. Kiedy stosujemy termin przedawnienia 3 lata, a kiedy 5 lat? Jak liczyć terminy przedawnienia w przypadku odroczenia lub rozłożenia na raty? Czy umorzenie postępowania egzekucyjnego przez organ egzekucyjny przerywa bieg przedawnienia?
• Jak liczyć termin przedawnienia w przypadku zastosowania środka egzekucyjnego, a jak w przypadku odroczenia terminu płatności podatku? Pojęcie tzw. skutecznego i nieskutecznego środka egzekucyjnego. 
• Konsekwencje prawne zobowiązań zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym. Czy ustanowienie hipoteki i/lub zastawu skarbowego chronią przed przedawnieniem? Najnowsze wyjaśnienia Ministerstwa Finansów. Czy dobrowolną wpłatę podatnika można zarachować na zaległość zabezpieczoną hipoteką?
3. Powstanie nadpłaty podatkowej i sposoby postępowania z nadpłatą:
• Definicja nadpłaty wg Ordynacji podatkowej. Momenty powstania nadpłaty. Czy nadpłata musi być zawsze określona decyzją? Czy mamy do czynienia z nadpłatą podatkową w przypadku pomyłkowej wpłaty do organu podatkowego np. czynszu za mieszkanie przez osobę nie będącą podatnikiem? Kto powinien wydać decyzję w sprawie nadpłaty - wymiar czy księgowość?
• Czy nadpłata musi być zwrócona podatnikowi czy innej osobie, która dokonała wpłaty za podatnika? Komu zwrócić nadpłatę w przypadku współwłasności (odpowiedzialność solidarna), ale wpłaca tylko jeden ze współwłaścicieli?
• Zasady zaliczania i zwrotu nadpłaty podatku: jak postępować z nadpłatami do wysokości kosztów upomnienia? Czy można zaliczyć nadpłatę na koszty upomnienia? Czy można zaliczyć nadpłatę na poczet przyszłych zobowiązań? Czy nadpłatę podatkową można zarachować na zaległość cywilnoprawną?
• Brak obowiązku – od 1 września 2023 r. – wydawania postanowień o zarachowaniu nadpłaty na poczet zaległych i bieżących zobowiązań. W jaki sposób podatnik będzie informowany o sposobie zarachowania nadpłaty? 
• Zwrot nadpłaty podatku na rachunek bankowy, przekazem pocztowym, w kasie. Terminy zwrotu nadpłaty, zwrot nadpłaty z odsetkami. 
• Postępowania z nadpłatami po śmierci podatnika. Czy podlegają dziedziczeniu i kiedy mogą być zwrócone?

Dzień 2 – 28 października
Upomnienia i tytuły wykonawcze wystawiane na osoby małoletnie, osoby odbywające karę pozbawienia wolności oraz osoby zamieszkałe poza granicami Polski – wybrane zagadnienia
1. Czynności przedegzekucyjne wierzyciela – czyli kiedy wierzyciel musi, a kiedy może zainicjować postępowanie egzekucyjne?
• Doprecyzowanie zasad stosowania k.p.a. do działań podejmowanych przez wierzyciela przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego (działania informacyjne, upomnienia).
• Zmiana sposobu wyliczania kwoty zaległości obligującej wierzyciela do zainicjowania działań przedegzekucyjnych i wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
• Warunki niewystawiania tytułu wykonawczego – przed i po nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym.
• Nowe elementy tytułu wykonawczego (imiona rodziców oraz data urodzenia zobowiązanego) – co w sytuacji, gdy wierzyciel nie posiada wszystkich danych?
2. Wystawianie upomnień i tytułów wykonawczych na osoby małoletnie – czy wolno i komu doręczyć upomnienie i odpis tytułu wykonawczego?
• Czy małoletni może być podatnikiem i czy wolno oraz w jaki sposób doręczyć mu decyzję a w przypadku braku wpłaty wystawić na niego upomnienie?
• Czy opiekun prawny małoletniego to to samo co pełnomocnik?
• Czy matka/ojciec małoletniego jako opiekunowie prawni powinni złożyć pełnomocnictwo?
• Co oznaczają pojęcia „zdolność prawna” i „zdolność do czynności prawnych”?
• Czy w przypadku braku wpłaty zaległości za małoletniego przez jego opiekunów prawnych, wolno zabezpieczyć zaległość poprzez ustanowienie hipoteki?
3. Jak wystawić i doręczyć upomnienie zobowiązanemu zamieszkałemu za granicą?
• Czy upomnienie wolno wysłać za granicę, jeżeli znamy dokładny adres zamieszkania?
• Czy jeżeli podatnik ustanowił pełnomocnika to wolno temu pełnomocnikowi doręczyć upomnienie?
• Jaki adres zobowiązanego (ostatni znany w Polsce czy aktualny zagraniczny) wpisać w tytule wykonawczym?
• Do którego organu egzekucyjnego przekazać tytuł wykonawczy w przypadku zobowiązanego zamieszkałego za granicą?
4. Przekazywanie e-TW do organu egzekucyjnego przez wierzyciela, który nie jest jednocześnie organem egzekucyjnym:
• Na które elementy przy sporządzaniu e-TW zwrócić szczególną uwagę: kody podstaw prawnych, prawidłowe określenie charakteru należności?
• Konsekwencje nieprawidłowo sporządzonego i podpisanego e-TW. Zakres weryfikacji TW w aplikacji e-TW przez organ egzekucyjny.
• Kiedy organ egzekucyjny zawiadomi wierzyciela o nieprzyjęciu TW, a kiedy o nieprzystąpieniu do egzekucji?
5. Upomnienie i tytuł wykonawczy wystawiane na zobowiązanego przebywającego w zakładzie karnym:
• W jaki sposób ustalić zakład karny, w którym zobowiązany odbywa karę pozbawienia wolności?
• Czy i w jaki sposób decyzja podatkowa, upomnienie, odpis tytułu wykonawczego zostaną doręczone zobowiązanemu w zakładzie karnym?
• Jaki adres zobowiązanego przebywającego w zakładzie karnym wpisać do tytułu wykonawczego – ostatni znany na wolności czy zakładu karnego?
• Jak jest właściwość miejscowa organu egzekucyjnego w przypadku zobowiązanych przebywających w zakładzie karnym – czy wg ostatniego miejsca zamieszkania, czy wg lokalizacji zakładu karnego?
• Czy wierzyciel posiadający informację, że skazany zobowiązany pracuje i osiąga dochody powinien przekazać do organu egzekucyjnego wypełniając EDI?
6. Informacja dodatkowa do tytułu wykonawczego – rozszerzenie katalogu informacji:
• Dane dot. małżonka zobowiązanego.
• Dane dot. podmiotu niebędącego zobowiązanym, który uzyskał korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela.
• Zmiany w zakresie danych przekazywanych przez wierzyciela do organu egzekucyjnego w trakcie postępowania egzekucyjnego – szerszy zakres danych w e-ZW.
7. Kolejne zmiany w zakresie przedawnienia kosztów upomnienia:
• Jak wg zmienionych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym przedawniają się koszty upomnienia od 25 marca 2024 r.?
• Na jakich zasadach i kiedy przedawnią się koszty upomnienia, wynikające z upomnień doręczonych przed 25 marca 2024 r.?
• Bieżące problemy związane z obowiązkiem zapłaty kosztów upomnienia np. zapłata zaległości po wysłaniu upomnienia, ale przed jego doręczeniem, czy do małżonka zobowiązanego należy wysyłać upomnienie? Czy małżonek zobowiązanego, który nie jest podatnikiem powinien otrzymać upomnienie i co z kosztami upomnienia?
8. Umorzenia postępowania egzekucyjnego (zmieniony katalog przesłanek) – jakie działania może podjąć wierzyciel po umorzeniu postępowania?
• Kiedy, po jakim czasie od umorzenia i w jaki sposób wierzyciel może wnioskować o ponowne wszczęcie postępowania egzekucyjnego?
• Wniosek wierzyciela o ponowne wszczęcie egzekucji (zakres informacji przekazywanych przez wierzyciela do organu egzekucyjnego).
• Wskazanie majątku zobowiązanego jako warunek ponownego wszczęcia egzekucji - forma wyjawienia majątku, jak postąpić, gdy zobowiązany nie reaguje na wezwanie o wyjawienie majątku? Jakie informacje powinien zamieścić wierzyciel w wezwaniu do wyjawienia majątku?
• Czy przed sporządzeniem wniosku o ponowne wszczęcie postępowania egzekucyjnego zobowiązanemu należy doręczyć upomnienie?
• Nowe elementy wezwania i oświadczenia zobowiązanego o posiadanym majątku i źródłach dochodu.
• Zmiana przepisów w zakresie sankcji za niezłożenie oświadczenia o stanie majątkowym.
9. Nowe – obowiązujące od 26 marca 2025r. wzory tytułów wykonawczych – wybrane elementy: 
• Jakie dane zobowiązanego musi posiadać wierzyciel, aby prawidłowo wypełnić tytuł wykonawczy Skąd je pozyskać? Np. informacje dotyczące małżonka zobowiązanego.
• Kiedy należy sporządzić zmieniony tytuł wykonawczy (nowa, dodatkowa przesłanka)?
• Dalszy tytuł wykonawczy – jakie przesłanki sporządzenia po nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym?
• Zniesienie obowiązku nadawania klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji, co to oznacza dla wierzyciela?