Ochrona gruntów rolnych i leśnych po nowelizacjach z 2022 r. - 2023 r.

Ochrona gruntów rolnych i leśnych podlega nieustannym przemianom w naszym kraju - wpływ na realizowanie wymogów ustawy mają nie tylko nowelizacje jej samej, ale i ustaw dotyczących planowania przestrzennego i budownictwa. Odchodzenie od rolnictwa tradycyjnego na rzecz zabudowy nie rolnej staje się masowe, co ujawnia problemy systemowe w zakresie uchwalania planów miejscowych i wydawania decyzji o wyłączeniu gruntów z produkcji. Ostatnie zmiany w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego i w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dotyczące zabudowy zagrodowej problemy te uwydatniają i stawiają nowe wyzwania przed urzędnikami.

• Zdobycie wiedzy, jak prawidłowo formułować projekt zmiany planu przestrzennego, aby uzyskać zgodę ministerialną na zmianę przeznaczenia oraz jak wydawać decyzje inwestycyjne dotyczące tych gruntów - o wyłączeniu z produkcji i opłatach, o podziale nieruchomości i ustalaniu warunków zabudowy.
• Uzyskanie informacji na temat zmian prawnych, które mogą mieć wpływ na procedury uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz na wydawanie decyzji o warunkach zabudowy.
• Usystematyzowanie wiedzy w zakresie procesu wyłączania gruntów z produkcji i ujawniania powstałych zmian w ewidencji gruntów.
• Poznanie aktualnych informacji na temat prowadzenia postępowań administracyjnych i wydawania decyzji w przedmiotowym zakresie.
• Zapoznanie się z aktualnym orzecznictwem sądowym.

1. Kwalifikowanie gruntu jako rolnego lub leśnego.
• Czy informacje z ewidencji gruntów są tu zawsze miarodajne?
• Obowiązek aktualizacji ewidencji i konsekwencje jego zaniedbania.
• Budynki na użytkach rolnych a ochrona gruntów rolnych.
• Drogi dojazdowe do gospodarstw rolnych lub leśnych.
• Działy specjalne produkcji rolnej.
2. Przeznaczanie gruntów na cele nie rolne i nieleśne.
• Studium a plan ogólny. Zmiana przeznaczenia po nowelizacji ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw.
• Zgoda Ministra. Uznanie administracyjne i jego kryteria.
• Zgody wyrażone w starych planach. Zagadnienie „skonsumowania” zgody starym planem miejscowym.
• Wadliwa zmiana przeznaczenia w planie /bez zgody/.
• Wydawanie decyzji Witz na terenie rolnym lub leśnym. Uzgodnienie decyzji WZZT na terenie rolnym lub leśnym a zgodność z przepisami odrębnymi.
• Przeniesienie decyzji Witz w przedmiocie zabudowy zagrodowej na inną osobę. Ograniczenia wprowadzone nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw.
• Strony postępowania.
3. Ochrona gruntów rolnych i leśnych a podział nieruchomości.
• Na czym polega ochrona gruntów rolnych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami i w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego.
• Podział nieruchomości rolnych na działki mniejsze niż 0,3 ha i ich zbycie.
• Nowelizacje wprowadzone ustawami: z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw, z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw.
4. Ocena środowiskowa w toku postępowania o ochronę gruntów rolnych i leśnych. Torfowiska.
5. Wyłączenie gruntów z produkcji rolnej lub leśnej.
• Procedura. Data faktycznego wyłączenia.
• Obowiązki wyłączającego z produkcji. Konsekwencje ich nieokreślenia w decyzji administracyjnej i niewypełnienia przez wyłączającego.
• Opłaty za wyłączenie. Jak liczyć? Czy wyłączenie z produkcji i wysokość opłaty musi być objęte jedną decyzją administracyjną?
- Odliczenia i ulgi. Egzekucja i przedawnienie opłaty.
- Zwrot opłaty.
- Wyłączenie z opłaty. Jak rozumieć „cele budownictwa mieszkaniowego”?
6. Zabudowa zagrodowa a ochrona gruntów rolnych lub leśnych. Zmiany wprowadzone ustawą z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
• Pojęcie zabudowy zagrodowej. Definicja po nowelizacji.
• Inwestor w zabudowie zagrodowej.
• Ograniczenia ustawowe w zainwestowaniu w zakresie siedliska.
• Wyłączenie z produkcji 30% gruntu. Warunki nienałożenia opłaty za wyłączenie. Konsekwencje nieprawidłowego wyłączenia.
7. Sankcje administracyjne za nieprawidłowe wyłączenie z produkcji.

Pracownicy starostw powiatowych i urzędów gmin zajmujący się inwestycjami na gruntach rolnych i leśnych oraz podziałami tych gruntów.

Prawnik w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, były etatowy członek SKO w Krakowie, doświadczony trener i wykładowca specjalizujący się w tematyce takiej jak: ustalanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, rozgraniczanie nieruchomości, regulacja stanu prawnego nieruchomości, prawo wodne.